Paragraaf 2: Duurzaamheid

Spoor besparen

Alle energie die we kunnen besparen hoeven we niet op te wekken. Grote besparingen zijn mogelijk in woningen en bij bedrijven en kantoren. De gemeente geeft zelf het goede voorbeeld met het eigen vastgoed (Gresco). Besparingen zijn goed voor een derde deel van ons einddoel. Dit spoor valt uiteen in wonen (nieuwbouw, huursector, particuliere woningen), bedrijven en Gresco.

Relevante ontwikkelingen

Wonen
Subsidieregeling Reductie Energiegebruik Woningen (RREW) en Rijksmiddelen verduurzamen woningen huishoudens met energiearmoede

Door de RREW heeft de gemeente 2 miljoen euro van het Rijk ontvangen om huiseigenaren en huurders te stimuleren tot kleine energiebesparende maatregelen in huis en om advies te geven aan huiseigenaren over andere energiebesparende maatregelen, zoals dak-, raam- of gevelisolatie. Deze regelingen maken het mogelijk dat door het energieloket, naast het helpen van huiseigenaren via een online loket, aanvullende acties worden uitgevoerd waar ook andere doelgroepen van profiteren. Dankzij de regeling kunnen we bewoners, woningeigenaren en initiatieven in de hele gemeente ondersteunen om de belangrijkste eerste stappen richting aardgasvrij te zetten.

Met deze bijdrage hebben we de volgende activiteiten uitgevoerd:

1. Wijkenergiecoaches

In 2022 hebben we het team uitgebreid met 3 energiecoaches en 3 adviseurs. Deze betaalde energiecoaches zijn actief in de wijken en helpen huurders en woningeigenaren bij het nemen van kleine energiebesparende maatregelen. De adviseurs geven advies over grote maatregelen zoals zonnepanelen, isolatie en warmtepompen. Om de inwoners van de wijk op de hoogte te brengen van de energiecoaches zijn communicatiecampagnes georganiseerd. In totaal zijn meer dan 850 gesprekken uitgevoerd en 40 energieadviezen verleend. Vanwege de stijgende energieprijzen hebben veel inwoners een gesprek met de energiecoach aangevraagd. Dit resulteerde in een wachtlijst van 700 gesprekken in december. Door het uitbreiden van het team van coaches en adviseurs is de achterstand inmiddels weggewerkt.

2. Junior energiecoach

In 2022 hebben 650 gezinnen deelgenomen aan de Junior Energiecoach. Tijdens dit leerzame spel van vijf weken voor kinderen (ca. 7-12 jaar) en ouders, gaat het hele gezin samen praktisch en spelenderwijs aan de slag met energiebesparing. Dit doen ze aan de hand van  filmpjes, geheime weekopdrachten, interessante weetjes en spelletjes.

3. Ondersteunen bewonersinitiatieven

Voor de ondersteuning van bewonersinitiatieven werken we veel samen met Grunneger Power. Het energieloket biedt ondersteuning aan iedereen die gezamenlijk bezig wil gaan met verduurzaming. We maken daarbij gebruik van de ‘toolbox’, een stappenplan en middelen om groepen te ondersteunen. We hebben in 2022 circa 30 bewonersinitiatieven ondersteund waaronder de Korrewegwijk, Gerbrand Bakkerstraat, Herewegbuurt, Badstratenbuurt, Zeeheldenbuurt, De Wijert, Rivierenbuurt, Noorderplantsoen, Oosterpoort, Helpman, Hoogkerk, Selwerd, Vinkhuizen, Reitdiep, Glimmen, Noordlaren, Haren, Beijum, Lewenborg, Noorddijk, De Hunze/Starkenborgh, Ten Boer en Ten Post.

4. Collectieve inkoopacties

Het Energieloket Groningen heeft in 2022 collectieve inkoopacties isolatie, glas en zonnepanelen georganiseerd. Aan de webinars hebben 506 inwoners deelgenomen. Bijna 1000 woningeigenaren hebben vrijblijvend een voorstel ontvangen waarna iedereen individueel de beslissing kan nemen om de opdracht uit te laten voeren. Uiteindelijk zijn er 322 opdrachten verleend (voor de maatregel warmtepompen is geen inkoopactie georganiseerd, omdat er op dat moment geen warmtepompen geleverd konden worden). Met deze inkoopactie hebben we veel inwoners van de gemeente Groningen kunnen bereiken. Zij zijn geïnformeerd door middel van een brief of via de krant. Niet alle offertes hebben geresulteerd in een opdracht, maar dat was ook niet het enige doel van het project. De spin-off naar de andere aannemers en installateurs in de regio is eveneens belangrijk. We verwachten dat inwoners meer offertes hebben aangevraagd ter vergelijking en dat door deze actie ook opdrachten zijn verleend aan andere installateurs of aannemers.

5. Kleine maatregelen d.m.v. cadeaubonnen

We hebben cadeaubonnen uitgedeeld ter waarde van 50 euro voor kleine energiebesparende maatregelen bij woningeigenaren en huurders. Deze cadeaubonnen kunnen ingewisseld bij een lokale bouwmarkt of besteld worden bij een aantal webshops. De focus lag vooral op woningen met een laag energielabel en/of op de inwoners met een smalle beurs en studenten. Het animo voor deze actie was zeer hoog. Onze doelen voor de RREW hebben we behaald en we hebben veel inwoners kunnen voorzien van een cadeaubon.

6. Kleine maatregelen d.m.v. uitdeelactie

In samenwerking met de woningcorporaties in Groningen hebben we huurders en woningeigenaren uitgenodigd om een pakket met kleine maatregelen op te halen. Denk hierbij aan tochtstrips, radiatorfolie, ledlampen, etc. Onze aandacht is in eerste instantie uitgegaan naar de wijkvernieuwingswijken en de aandachtswijken.

Met de RREW-regeling en de aanvullende bijdrage van de raad zijn in de afgelopen periode de volgende resultaten behaald:

Energiearmoede
Door de stijgende woonlasten en met name de stijgende energieprijzen hebben steeds meer huishoudens moeite om rond te komen. Vanuit het Rijk heeft de gemeente Groningen middelen ontvangen voor de aanpak van energiearmoede. Voor Groningen gaat het om een bedrag van € 7.238.736,- wat we kunnen besteden tot einde 2024. Voor de besteding van de nieuwe gelden sluiten we aan bij bestaande en bewezen kansrijke aanpakken, maatregelen, subsidiemogelijkheden en samenwerkingsverbanden in de wijken. We onderscheiden twee hoofddoelgroepen in de aanpak:
1. huurders van corporatiewoningen en particuliere verhuur;
2. eigenaar-bewoners.

Voor deze inwoners hebben we een vijftal actielijnen:

1. Het opschalen van de energiecoaches en energieadviseurs;
2. Het inzetten van energieklussers en beschikbaar stellen van kleine energiebesparende maatregelen;
3. Grote energiebesparende maatregelen (isolatie);
4. Vervangen energieslurpend witgoed;
5. Verbinden netwerk sociaal domein met werkveld energietransitie.

In 2022 is gestart met de actielijnen 1, 2 en 5. Het team met coaches en adviseurs is opgeschaald en we  zetten klusteams in. Er is een eigen klusser in dienst en er wordt ook samengewerkt met studenten, vrijwilligers in de wijken en de vakmensen van de woningcorporaties. Samen met de woningcorporaties is massaal ingezet op de uitdeelacties van kleine maatregelen in de wijken (zie ook resultaten RREW). De woningcorporaties hebben subsidie van de gemeente Groningen ontvangen waarmee de kleine maatregelen aangeschaft kunnen worden. De bewoners die zelf niet in staat zijn om de maatregelen te plaatsen kunnen gebruik maken van de klussers. Dit zijn bewoners die de financiële middelen niet hebben of fysiek niet in staat zijn het zelf te doen. Voor de actielijnen 3 en 4 zijn de voorbereidingen getroffen en wordt begin 2023 gestart met de uitvoering.

In 2019 hebben gemeente en corporaties het masterplan “CO2 neutrale en aardgasvrije woningvoorraad corporaties Groningen, 2019” opgesteld. Hierin is de basis gelegd voor de toenmalige afspraken over duurzaamheid in het ambitiekader. In 2022 zijn de uitgangspunten uit het Masterplan herijkt en herschikt naar de huidige inzichten. Een belangrijk uitgangspunt hierbij is dat de basiskwaliteit is geherdefinieerd aan de hand van NTA8800. De landelijke afspraken (CO2 neutraal in 2050, snelle uitfasering labels E, F en G in 2028 en vervanging cv-ketel) zijn geïncorporeerd in onze lokale afspraken. Om prestaties te kunnen blijven monitoren met de nieuwe labelsystematiek is een aanpak vastgesteld voor werkbare en meetbare nieuwe afspraken voor de komende vier jaar.

Bedrijven (Groningen Werkt Slim)  
Om het bedrijfsleven en instellingen in de gemeente Groningen nog meer te inspireren en te ondersteunen bij hun ambitie om te verduurzamen gaat Groningen Werkt Slim verder met de samenwerking tussen gemeente, de Groningse bedrijvenverenigingen en de provincie Groningen in het platform Groningen Werkt Slim (GWS). In 2022 zijn we doorgegaan met het gratis adviseren op het gebied van duurzaam ondernemen. Deze adviseringsrol gebeurde vanuit de loketfunctie. De communicatie werd vooral ingezet via kanalen als de website, sociale media en andere (betaalde) media en events. De adviezen kwamen van de adviseurs.

Bedrijven (toezicht en handhaving)
Met het toezicht op energiebesparing willen we een maximale bijdrage leveren aan de energiebesparing bij bedrijven. De toezichthouders gebruiken hun wettelijke bevoegdheid om het gesprek met bedrijven aan te gaan. Bedrijven kunnen effectief gestimuleerd worden om energiebesparende maatregelen te nemen doordat ze individueel worden aangesproken. Daarbij beperken we ons niet tot de verplichte maatregelen maar richten we ons op het adviseren en enthousiasmeren van een toekomstbestendige bedrijfsvoering. Hierdoor kunnen we maatwerk leveren en verdwijnt de vrijblijvendheid.

Gresco
Met de Gresco beogen we om al ons gemeentelijk vastgoed te verduurzamen. Vanaf 2015 rapporteert de Gresco middels haar eigen jaarplannen. In het nieuwe jaarplan hebben we een omvangrijk investeringspakket geformuleerd van meer dan 7 miljoen euro. Hiermee geven we uitvoering aan de integrale verduurzaming vanuit de routekaart en de korte termijn verduurzaming middels het opschalen in het nemen van ‘no-regret’-maatregelen van technische aard.

Aanvullend hebben we ook maatregelen genomen om het energieverbruik (gas en elektra) direct te reduceren. Aanleiding is onze klimaat-, milieu- en duurzaamheidsambitie en de extreme energieprijsstijging van het afgelopen jaar. Door het maken van slimme keuzes in het dagelijks gebruik van de panden leiden deze tot directe besparingen, de zogenaamde gebruiksmaatregelen.

Met het vaststellen van de financiële verordening 2022 zijn inmiddels nieuwe kaders gesteld voor het activeren, afschrijven en levensduur verlengen van duurzaamheidsinvesteringen in panden. Hierdoor ontstaan meer mogelijkheden om no-regret businesscases rendabel uit te voeren. Daarnaast hebben de hoge energieprijzen ook een positief effect. De terugverdientijd van investeringen wordt hierdoor korter, waardoor ook businesscases sneller rendabel zijn. Met deze ontwikkelingen ontstaat de ruimte om naast de pilotprojecten in het kader van de routekaart fors in te zetten op ‘no-regret’ maatregelen met een korte terugverdientijd van ca. 5 tot 10 jaar. We geven daarbij prioriteit aan ‘no-regret’ maatregelen bij de “split incentive” panden. Dit zijn de panden waar wij als gemeente eigenaar zijn maar de gebruiker de energierekening betaalt. Deze panden zaten voorheen niet in de scope van de Gresco maar sluiten met het vaststellen van de financiële verordening 2022 aan bij de initiële uitgangspunten van de Gresco-systematiek.

Resultaten en activiteiten