Paragraaf 1: Wijkvernieuwing en gebiedsgericht werken

Met de start van het Programmabureau Wijkontwikkeling en Wijkvernieuwing hebben we een volgende stap in de ontwikkeling van het gebiedsgericht werken in de Gemeente Groningen gezet. Hiermee verbinden we de gemeentelijke programma’s met de specifieke opgaven in wijken en dorpen en initiatieven van bewoners. Dit doen we dichtbij én met bewoners, ondernemers, instellingen en andere partners. Het Programmabureau zet in op een structurele ontwikkeling van wijken en dorpen in de gebieden. De aanwezigheid van onze gebiedsteams en de wijk- en dorpswethouders in de zeven gebieden blijft belangrijk in deze manier van werken. We zijn gestart met maandelijkse wijkbezoeken van het College, waar dan ook de collegevergaderingen plaatsvinden. In een aantal wijken intensiveerden we onze aandacht en slagkracht met de wijkvernieuwing.

Met de wijkkompassen ontsluiten we een heleboel informatie over onze buurten, wijken en dorpen, met zowel cijfers als hoe de bewoners hun omgeving beleven. In de relevante ontwikkelingen geven we per gebied aan hoe de wijken en dorpen zich ontwikkelen. We zien dat na de coronacrisis in 2022 de energiecrisis sterk doorwerkt in het aantal bewoners dat moeite heeft met rondkomen waardoor ook de kwaliteit van leven daalt. Uit de enquêtes blijkt dat bewoners in de noordelijke wijken armoede, werkloosheid en onveiligheid als belangrijkste problemen bestempelen. In de wijken rondom het centrum wordt overlast als belangrijkste probleem ervaren. In de wijken daarbuiten in Oost, Zuid, Haren en Ten Boer is verkeersoverlast het belangrijkste probleem. Meer is terug te vinden in de rapportages van de leefbaarheidsenquête die onderdeel uitmaken van de wijkkompassen .

Intensivering wijkvernieuwing en dorpsvernieuwing
De sociaaleconomische achterstand, de samenstelling en kwaliteit van de woningvoorraad, de energietransitie en de versterkingsopgave is de aanleiding om met wijkvernieuwing en dorpsvernieuwing aan de slag te gaan in deze gebieden. De afgelopen tien jaar zien we landelijk dat goede buurten beter worden en slechte wijken afglijden. Ook onze cijfers laten dat zien. De kloof tussen wijken met relatief veel draagkracht en de kwetsbaardere wijken wordt zelfs groter. Deze twee gezichten van onze gemeente willen we dichter bij elkaar brengen. In het nieuwe coalitieakkoord ‘Het begint in Groningen: voor wat echt van waarde is’ zijn voor de komende vier jaar weer extra middelen beschikbaar gesteld voor de wijkvernieuwing. Tegelijkertijd schalen we de aanpak op naar de rest van de noordelijke wijken in Groningen. In Lewenborg hebben we de afgelopen periode samen met bewoners en betrokken organisaties gewerkt aan het wijkvernieuwingsplan voor de aanpak van de sociale en ruimtelijke wijkvernieuwing. In de wijkvernieuwing ‘Lewenborg Leeft!’ gaan we aan de slag met vijf thema’s. Ook hebben we een stand van zaken en de uitvoeringsprogramma’s 2023 voor De Wijert, Beijum, Selwerd en Indische buurt/ De Hoogte gepresenteerd. Daarnaast zijn we met de verkenning gestart in Vinkhuizen.

In het gebied Ten Boer wordt ten gevolge van de aardbevingen gewerkt aan versterking. Het Programma Versterken en Vernieuwen is hier de opdrachtgever van. Elk jaar maken zij met het NCG een lokaal plan van aanpak. Daarnaast stuurt het gebiedsteam Ten Boer de dorpsvernieuwing aan, om samen met bewoners te werken aan initiatieven die de leefbaarheid weer op peil brengt.

Democratische vernieuwing
In de wijken, dorpen en gebieden werken we intensief samen met bewoners om het onderling vertrouwen te versterken. Afgelopen jaar hebben we verder vorm gegeven aan het Gronings model voor wijk- en dorpsdemocratie. Waarin we samen stapsgewijs bekijken welke vorm van participatie en/of zeggenschap voor de bewoners het meest passend is. Daarnaast werken wij aan participatie binnen de Omgevingswet en het wetsvoorstel ‘Wet Versterking participatie op decentraal niveau’. Ook wettelijk worden er eisen gesteld om de betrokkenheid van inwoners te vergroten bij de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van beleid. Het vergroten van invloed en zeggenschap doen we samen met onze inwoners. Dit is een zoektocht en daarin zijn we lerende.

In deze paragraaf benoemen we per gebied de opgaven voor onze wijken en dorpen en formuleren op basis hiervan de resultaten en activiteiten die we met het gebiedsprogramma hebben willen bereiken. De uitvoeringsprogramma’s van de wijkvernieuwing zijn in de relevante beleidsnota's te vinden. De financiële grondslag voor deze paragraaf is terug te vinden in Deelprogramma 4.2: College en Raad en wijkvernieuwing en gebiedsgericht werken .

Deze paragraaf bestaat uit de volgende gebieden:

Centrum
Oude Wijken
Zuid
Oost
West
Haren
Ten Boer

Doelen paragraaf 1: Wijkvernieuwing en gebiedsgericht werken

Met het Programmabureau Wijkontwikkeling en Wijkvernieuwing hebben we de ambitie verbindingen binnen wijken te leggen en in te spelen op de eigenheid van wijken en dorpen;
Elke wijk heeft continue aandacht nodig. We werken daarom aan een duurzame wijkontwikkeling in de brede zin: een integrale benadering waarin alle thema’s, die van belang zijn, samenkomen in het gebiedsprogramma;
Een stevige inzet voor alle kwetsbare wijken binnen onze gemeente is noodzakelijk. Daarom verbreden en intensiveren we de wijkvernieuwing naar andere wijken binnen onze gemeente die het nodig hebben en, waar kansen liggen, om wijkvernieuwing, -ontwikkeling en energietransitie hand in hand te laten gaan;
De gebiedsteams, de wijkwethouders en de dorpswethouders zijn de spil in de wijk en het dorp. Zij zijn de verbindende schakel tussen de gemeente en de wijken en dorpen en jagen aan dat de gemeentelijke organisatie steeds meer gebiedsgericht gaat werken;
We streven naar een duurzame democratische vernieuwing en een integrale gebiedsgerichte manier van werken in alle wijken en dorpen. De gebiedsteams ondersteunen de beweging naar meer zeggenschap voor de bewoners in wijk, dorp of gebied.

Resultaten en Activiteiten

Wat wilden we bereiken (resultaten)	Wat hebben we daarvoor gedaan (activiteiten)
We informeren bewoners over actuele ontwikkelingen en projecten.	We hebben voor alle zeven gebieden een wekelijkse nieuwsbrief verstuurd; We hebben voorbeelden van gebiedsgericht werken op de Nieuwspagina in de Gezinsbode, Noorderkrant en het Harener Weekblad uitgelicht; Een aantal wijkvernieuwingswijken hebben een eigen website gekregen. In sommige wijken informeren we met een nieuwsbrief, soms in samenwerking met bewonersorganisaties of wijkkranten; Voor Sunny Selwerd hebben we het jaarlijks magazine uitgebracht en in Mooie Wijken (Indische buurt en De Hoogte) werken we met QR-tegels; OOGTV heeft in het najaar van 2022 de zesdelige serie Kijk in de Wijk over de wijkvernieuwing in Selwerd uitgezonden. En er zijn elf afleveringen van de wijkvernieuwingsvlog ‘Nicole en Pablo‘ gemaakt.
Met onze wijkkompassen ontsluiten we per wijk een schat aan informatie op basis van 250 indicatoren. Hiermee brengen we verschillen tussen wijken duidelijk in beeld, als basis voor onze inzet.	We actualiseren de wijkkompassen om het jaar op basis van nieuwe cijfers, tweejaarlijkse enquêtes en andere onderzoeksresultaten. De laatste wijkenquête uit 2022 leverde een respons op van ruim 17.000 bewoners. De nieuwe wijkkompassen worden in 2023 gepresenteerd.
We willen inwoners meer zeggenschap geven en afspraken maken wanneer op welke wijze inwoners betrokken worden bij het opstellen, uitvoeren en evalueren van beleid.	We hebben geoefend met het organiseren van zeggenschap aan de hand van het Gronings model voor wijk- en dorpsdemocratie met de bewonersorganisaties van de Rivierenbuurt, Hoogkerk, en Onnen, Glimmen & Noordlaren. De drie processen verschillen in proces en tempo. Waar in Hoogkerk de bewonersorganisatie een wijkbegroting wenst, ligt de focus in Onnen, Glimmen en Noordlaren vooral op de samenwerking; We hebben samen met de raadswerkgroep Participatie en Verbinding gewerkt aan een concept participatievisie.
We willen dat iedereen die mee wil doen, kan meedoen. Bij participatie gaat het zowel om online en offline participatiemogelijkheden voor bepaalde doelgroepen.	Afgelopen jaar hebben we gewerkt aan een toegankelijke taal op het platform Stem van Groningen en aanpassingen gedaan op verzoek van gebiedsteams. De Stem van Groningen is afgelopen jaar ingezet in de gebieden Ten Boer, West, Oost en Zuid; De Raad van Kinderen is gestopt. Afgelopen jaar is dit geëvalueerd. We moeten jongeren beter informeren over het participatieproces, de verwachtingen vooraf duidelijk maken en laten zien wat we doen met de adviezen die we van hen krijgen. Met deze lessen wordt invulling gegeven aan het vervolg om jongerenparticipatie een plek te geven.
We werken toe naar een ‘open begroting’, waarin de gebiedsgerichte inzet inzichtelijk is op wijk- en dorpsniveau. Dat vergemakkelijkt het gesprek tussen bewoners onderling én met de gemeente over keuzes per gebied.	Met de bewonerscoöperatie Goeiebuurt is samengewerkt aan de pilot Omgekeerde Right to Challenge. Het is ons niet gelukt om een brede integrale taak uit de gemeentelijke organisatie overdraagbaar te maken. De geleerde lessen nemen we mee voor verdere uitwerking van participatieve processen in het Gronings model; In het kader van het oefenen met (meer) zeggenschap werken we met Hoogkerk (project Gronings model) toe naar een (terugkerende) burgerbegroting.
Goede participatie staat en valt met het participatieontwerp en de vaardigheden van medewerkers om dit goed uit te voeren. Dit vraagt iets van onze organisatie (zie ook paragraaf 9: bedrijfsvoering).	Er zijn succesvol processen begeleid met behulp van Factor P. Het kost tijd om dit te borgen in de organisatie; We hebben getest met de Participatiegarage. We bouwen aan een netwerk van participatiecoaches voor collegiale ondersteuning; We hebben een leeraanbod democratische vernieuwing en participatie ontwikkeld voor ambtenaren op Groningen Leert. Ambtenaren kunnen bij de Wijkmakers een basisleergang ‘Participatie en Vertrouwen’ volgen. Voor ambtenaren met veel ervaring is de verdiepende G5 Leergang Democratische Vakmanschap. Deze leergang is voor en door collega’s uit Rotterdam, Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Groningen opgezet; Het participatiewerkboek maakt nu onderdeel uit van de leerlijn participatie van de gemeentelijke organisatie.
De Regio Deal Groningen-Noord biedt een impuls aan zeven wijken, waarvan Selwerd en Indische Buurt/De Hoogte reeds golden als wijkvernieuwingswijk. Dit houdt in dat de lopende aanpak in deze twee wijken wordt geïntensiveerd, verbreed en versneld. De aanpak van de Groninger wijkvernieuwing wordt daarnaast verbreed naar Vinkhuizen, Tuinwijk, Paddepoel, Professorenbuurt en de Oosterparkwijk.	We hebben projecten van de Uitvoeringsagenda Wijkvernieuwing 2021-2022 uitgevoerd; We hebben projecten van de Uitvoeringsagenda Regiodeal uitgevoerd; We hebben de uitvoeringsprogramma’s van de Wijkvernieuwing geactualiseerd en per wijk gepresenteerd; We hebben de stand van zaken van de Uitvoeringsagenda Regiodeal in de Tussenrapportage 2022 gepresenteerd.
Vanuit het Nationaal Programma Groningen geven we een impuls aan Beijum en Lewenborg. Hiermee wordt de lopende wijkvernieuwing in Beijum verbreed, geïntensiveerd en versneld en wordt de wijk Lewenborg nieuw onderdeel van de wijkaanpak.	We hebben projecten van de Uitvoeringsagenda Wijkvernieuwing uitgevoerd, als onderdeel van het Lokaal Programmaplan Nationaal Programma Groningen; We hebben het wijkvernieuwingsplan ‘Lewenborg Leeft!’ gepresenteerd.
Met WIJS bevorderen we het samenleven tussen studenten en andere bewoners.