Relevante ontwikkelingen
Kleine en grote vraagstukken hebben in 2022 ons werk sterk beïnvloed. De meest relevante ontwikkelingen richtten zich op problematische jeugd, online uitdagingen, (ondermijnende) criminaliteit, polarisatie en onze inzet op het thema voetbal.
In 2022 waren risicojongeren vaker in het bezit van steekwapens, tasers en doorgeladen pistolen. Het aantal steekincidenten, (online) afpersing en sexting onder jongeren nam toe. Een deel van de jongeren ontpopte zich als agressieve criminele stijger door bijvoorbeeld het plegen van straatroven en het uitdagen van gevestigde dealernetwerken. Het aandeel meisjes in de problematische jeugdgroepen en in de risicojeugd-overleggen is gestegen. Wij signaleerden steeds meer geweldsincidenten tussen meisjes onderling en soms zelfs tussen hun moeders. Ook zagen we dat jongeren steeds minder aan een specifieke wijk gebonden waren. Ze verplaatsten zich sneller en over een grotere afstand en maakten meer dan voorheen deel uit van bredere fluïde netwerken die zich in verschillende samenstellingen en op verschillende plekken binnen en buiten de gemeente Groningen manifesteerden. Verder bleek uit onze analyse voor het programma 'Preventie met Gezag' dat de problemen in onze noordelijke wijken het grootst zijn. De urgentie voor een wijkenaanpak groeide steeds meer en sneller.
Het werven en rekruteren van jongeren verplaatste zich in 2022 meer van straat naar online. Dit proces lijkt te zijn versneld door de lock downs (corona). We zagen dat we de online wereld kunnen zien als een afspiegeling van de offline wereld. Uit de Veiligheidsmonitor 2021 bleek dat er inmiddels ongeveer net zo veel slachtoffers van online als van offline criminaliteit zijn. Het Cybersecuritybeeld Nederland 2022 schetste dat, ondanks de inspanningen om de weerbaarheid te verhogen, er sprake is van een scheefgroei tussen de toenemende dreiging en de ontwikkeling van de weerbaarheid.
Met het rapport Groningse Praktijken hebben we zicht gekregen op de uitdagingen die voor ons liggen op het gebied van ondermijning. Dit rapport - en het later verschenen rioolwateronderzoek - onderstreepten het belang om de aanpak tegen (ondermijnende)criminaliteit te versterken. Onze intensieve aanpak op misstanden in de (ver)huur van panden is in 2022 van start gegaan en daarbij troffen we zaken aan die in strijd zijn met de wet en niet humaan zijn.
Met een veranderend radicaliseringslandschap in het achterhoofd hebben we de Rijksuniversiteit Groningen gevraagd een fenomeenanalyse uit te voeren voor Noord-Nederland. De onderzoekers concludeerden dat nieuwe vormen van extremisme in Noord-Nederland in opkomst zijn. Met deze analyse hebben we meer zicht gekregen op de voedingsbodem voor anti-overheidsextremisme en nieuwe vormen van radicaal- en extreem rechts. Dit leidt incidenteel tot verstoring van de openbare orde en veiligheid. Onze onverminderde inzet op demonstraties vraagt nog steeds veel aandacht en inzet.
Dat geldt ook voor onze inzet op voetbal. Na de terugkeer van het publiek in de stadions in 2021 werd op landelijk niveau geconstateerd dat een aanscherping nodig was in de aanpak voor een veilig verloop van betaald voetbalwedstrijden, vanwege de toename van incidenten en openbare orde verstoringen met voetbalsupporters. Door gemeenten en politie wordt veel inzet gedaan op het voetbal, wat een te grote wissel trekt op de beschikbare capaciteit. Zo werd afgesproken de aanpak van verschillende soorten misdragingen op alle niveaus (civielrechtelijk, bestuursrechtelijk, strafrechtelijk) te intensiveren, concrete normen en eisen te stellen aan de (lokale) veiligheidsplannen en de wedstrijdvoorbereiding onder regie van de burgemeester aan te scherpen. Daarvoor is op landelijk niveau tussen de ketenpartners waaronder de burgemeesters een “Handelingskader aanpak ongeregeldheden rondom betaald voetbalwedstrijden voor gemeenten” opgesteld. Ook in Groningen hebben we de afgelopen tijd te maken gehad met openbare orde verstoringen rond harde kern supporters bij thuis-, maar ook bij uitwedstrijden. De coronaperiode heeft gezorgd voor een gebrek aan zicht op de ontwikkelingen binnen de harde kern supportersgroepen en de nieuwe aanwas. Mede aan de hand van het landelijke handelingskader werd de aanpak aangescherpt om de incidenten terug te dringen en zicht te krijgen op orde verstoorders.